ثیسلتن دایر، ویلیام ترنر

[wiliƏm tƏrnƏr eisƏltƏn dāyƏr]
William Turner Thiselton- Dyer
(ت. وستمینستر، انگلستان، 6 مرداد 1222/ 28 ژویه‌ی 1843؛ و. ویتکوم، گلاسترشو، انگلستان، 2 دی 1307/ 23 دسامبر 1928)، گیاه شناسی.
ثیسلتن دایر، هرچند که هیچ خدمت واقعاً چشمگیری به شناخت علمی ننمود، در زندگی گیاه شناختی انگلستان اواخر دوره‌ی ویکتوریا نقشی اصلی بازی کرد. او با مشارکت در دوره‌ی تابستانی زیست شناسی مقدماتی ت. هاکسلی، که در ساوث کنزینگتن برای معلمان مدارس در گروه علم و هنر دولت برگذار می شد، کمک کرد که تأکید هاکسلی بر اصول تکاملی و کوششهای پیشتازانه در تعلیم آزمایشگاهی به محافل گیاه شناسی راه یابد. او، به عنوان معاون (1254-1264) و سپس مدیر (1264-1284) باغهای گیاه شناسی دربار در کیو، به طرح ریزی و نظارت بر گسترش وسیع گیاه شناسی اقتصادی در سرتاسر امپراتوری بریتانیا پرداخت.
ثیسلتن دایر فرزند ارشد کثرین جین فرمینگر، گیاه شناس صحرایی ورزیده‌ای که او را با British Flora («گیای بریتانیا»)‌ی ویلیام هوکر آشنا کرد، (1) و شوهرش ویلیام جورج ثیسلتن دایر، پزشکی از وستمینستر که مطب موفقی در خیابان بارکلی لندن دایر کرد، بود. دایی ثیسلتن دایر جوان، ت. ا. فرمینگر، کشیشی در بنگال و مؤلف یک کتاب راهنمای معیار (استاندارد) باغبانی برای بنگال و هندعلیا بود. پدربزرگ مادری او، تامس فرمینگر، از 1178 تا 1187 به عنوان معاون منجّم دربار در رصدخانه‌ی گرینیچ کار می کرد. ثیسلتن دایر، که اغلب «دایر» خطاب می‌شد و گاهی در فهارس هم به همین نام خوانده می‌شود، نام خود را از پدربزرگ پدریش، ویلیام مثیو ثیسلتن، ناشر و وکیل مدافعی که نام اضافی «دایر» را در 1291 با تجویز دربار گرفت، اقتباس کرد.
تا 1242، ثیسلتن دایر به طور کامل در لندن تحصیل کرد، ابتدا در مدرسه‌ی پتر مقدس در میدان ایتن، سپس در مدرسه‌ی کینگز کالج، و بالاخره در خود کینگز کالج، که در 1240 به عنوان دانشجوی پزشکی وارد آن شد. در 1242 به کرایست چرچ آکسفرد انتقال یافت، و در آنجا ریاضیات را زیر نظر هنری ج. ا. اسمیث و شیمی را تحت تعلیم بنجمین کالینز برودی کهتر فرا گرفت. بعد از آن که در 1244 درجه‌ی لیسانس خود را همراه با امتیاز از آکسفرد گرفت، تحت تأثیر جورج رولستن، هنری ن. مازلی، و ا. ری لنکیستر به تاریخ طبیعی متمایل شد. او در 1246 در کسب امتیازهای درجه‌ی اول امتحان نهایی «مدرسه‌ی علوم طبیعی» آکسفرد توفیق یافت.
ثیسلتن دایر، تا 1249، که به عنوان لیسانسیه‌ی علوم از دانشگاه لندن فارغ التحصیل شد، به مدت دو سال به عنوان استاد تاریخ طبیعی در «کالج صنعتی کشاورزی» در سایر نستر خدمت کرده بود. در 1248 (با دوستش هنری تریمن) Flora of Middlesex («گیاهنامه‌ی میدلسکس») و (با آرثر هـ. چرچ، یکی از همکارانش در سایرنستر) اقتباسی انگلیسی از اثر امریکایی عامه فهم سمیوئل و. جانسن، به نام How plants Grow («چگونگی رشد گیاهان») منتشر کرد. از 1249 تا 1251 استاد گیاه شناسی «کالج سلطنتی علوم» در دابلین بود. زمانی که در آنجا بود باب مکاتبه با جوزف دالتن هوکر، مدیر باغهای گیاه شناسی دربار در کیو، را باز کرد. در 1251، بنا به توصیه‌ی هوکر، به عنوان استاد گیاه شناسی در «انجمن سلطنتی باغبانی» در ساوث کنزینگتن و چیزیک منصوب شد. در همان سال منشی مخصوص و معاون مطبوعاتی هوکر شد. (2)
در تابستان 1252، که ت. هـ. هاکسلی به علت بیماری در خارج از کشور بسر می‌برد، ثیسلتن دایر مسئولیت اداره‌ی عمومی دوره‌ی درسی ساوث کنزینگتن را برعهده گرفت. وی، با کمک م. ا. لوسن آکسفردی، جنبه‌ی گیاه شناختی تدریس را فوق العاده توسعه داد و رهبر مبارزه در راه گنجانیدن تعلیمات آزمایشگاهی و روشهای جدید فیزیولوژیک در گیاه شناسی بریتانیا شد. در تابستان 1253، که هاکسلی دوره‌ی درسی را از سرگرفت، ثیسلتن دایر با مساعدت سیدنی هـ. واینز، استاد پیشین گیاه شناسی آکسفرد، به عنوان دستیار او در نمایش دروس مربوط به گیاه شناسی فعالیت می‌کرد. در تابستانهای 1254 و 1255 ثیسلتن دایر مجدداً یک سلسله سخنرانیهای گیاه شناختی ایراد کرد، و باز هم واینز او را در تعلیم مسائل آزمایشگاهی یاری می‌داد. در آن موقع مشارکت مستقیم او در دوره‌ی درسی عملاً متوقف شد، اگرچه آخرین مجموعه‌ی سخنرانیهای گیاه شناختی را در 1259 عرضه کرد. (3) او، که نیروی عمده‌ی گیاه شناختی در پشت این دوره‌ی درسی در سالهای اولیه‌ی آن بود، کارهای زیادی انجام داد تا باعث تفوق و توفیق فراوان آن شود و جهت تازه‌ای به گیاه شناسی بریتانیا بدهد. او، در راه این هدف، الفرد بنت را در ترجمه‌ی انگلیسی کتاب راهگشای زاکس به نام Textbook of Botany («کتاب درسی گیاه شناسی»، 1875) یاری داد و آن را حاشیه نویسی کرد. هنگامی که در 1256 کار احداث آزمایشگاه جادرل در کیو به پایان رسید، او انتخابی طبیعی برای برعهده گرفتن مسئولیت آن بود. آنجا، در زیر نگاه دقیق وی، بسیاری از ستارگانِ در حال طلوع مکتب جدید گیاه شناسی بریتانیا، از جمله باوئر، والتر گاردنر، داکین فیلد هـ. اسکات، و مارشال وارد کار می‌گردیدند.
به هر حال، نظارت بر آزمایشگاه جادرل، تنها یک جنبه از مسئولیتهای تازه‌ی ثیسلتن دایر در کیو بود، زیرا وی در 1254 به عنوان معاون باغ گیاه شناسی دربار نامزد شده بود. هوکر دولت را متقاعد کرده بود که این منصب را، که از زمان انتخاب او به جانشینی پدرش، ویلیام جکسن هوکر، به عنوان مدیر در 1254 خالی مانده بود، از نو فعال سازد، مخصوصاً به این منظور که به تقاضاهای فزاینده‌ی دفتر مستعمراتی و کشتکاران منفردی که از سرتاسر امپراتوری به کیو می‌رسید رسیدگی کند. ثیسلتن دایر از مقام استادی «انجمن سلطنتی باغبانی» استعفا داد و با توان زیاد و توفیق سریع خود را در وظایف جدید غرق کرد. مثلاً، در نخستین سالی که در این منصب بود، تعدادی از گیاهان مولّد لاستیک برزیلی را به سیلان فرستاد، و این امر نهایتاً موجب پیدایش کشتزارهای وسیع کائوچو در سیلان و شبه جزیره‌ی مالایا شد. از ارسال تعدادی گیاه کاکائوی هند غربی در 1259 برای دوست دیرینه اش هنری تریمن، که مدیر باغهای گیاه شناسی در پرادنیای سیلان شده بود، نتایج تماشایی تقریباً مشابهی بدست آمد.
ثیسلین دایر در 1256 با هریئت آن، دختر بزرگ هوکر، ازدواج کرد؛ هریئت، که پس از وی زنده بود، صاحب یک پسر و یک دختر شد. ثیسلتن دایر در 1264 به عنوان مدیر باغهای گیاه شناسی دربار جای پدرزنش را گرفت. در بیست سال بعدی خدمات فردی او نامشخص و اغلب تحت الشعاع امور مؤسسه‌ای بود که وی زمام آن را محکم در دست داشت. او مصمم، صریح، منظم، و با انضباط و نیز تا حدودی سرسخت، بی احساس، و خودرأی بود؛ در مسائل پیش پا افتاده‌ای مثل لباسهای یکنواختی که محافظات کیو می‌بایست بپوشند تا موضوعات عمده‌ای چون توسعه‌ی اقتصادی مستعمرات دخالت می‌کرد. در مدت مدیریت او، بر شهرت آزمایشگاه جادرل به منزله‌ی یک مرکز تحقیق گیاه شناختی پیشرو افزوده شد، و در عین حال باغها، کتابخانه، موزه‌ی گیاهان خشک (هرباریوم)، و ساختمانهای متعدد موجود در کیو وسعت پیدا کرد و بهبود یافت. او به زیباسازی چشم انداز باغها نیز توجه زیاد مبذول می‌داشت، و مخصوصاً علاقه مند به ایجاد حالت مناظر باز در شاخ و برگ باشکوه و گاه درهم فشرده‌ی باغهای کیو بود.
ثیسلتن دایر، به عنوان مدیر باغهای کیو، تلاشهائی را که در زمان معاونت خود در جهت توسعه‌ی گیاه شناسی اقتصادی و کشاورزی مستعمراتی انجام داده بود تعقیب کرد و گسترش داد. او کارش را با هدف برنامه‌ای که بیش از یک قرن مورد استفاده‌ی «شرکت هند شرقی» بود تنظیم کرد. کارکنانی که در کیو تربیت شده بودند مسئولیت مراکز گیاه شناسی‌ای را که در سرتاسر امپراتوری تأسیس شده بود برعهده گرفتند. این کارکنان از آن پس توسعه‌ی گیاه شناسی اقتصادی محلی را با هدایت کیو رهبری کردند. ثیسلتن دایر، برای تسهیل ارتباط با این کارکنان و دیگر گیاه شناسان و کشتکاران مستعمراتی، kew Bulletin («نشریه‌ی کیو») را در 1266 بنیاد گذاشت. با بذل توجه خود او، چنین تلاشهایی در آفریقای غربی، ارزش صادرات کائوچو را از هیچ در 1261 به 500000 پاوند در 1271 افزایش داد، و در عین حال ارزش صادرات کاکائو از 4 پاوند در 1271 به 200000 پاوند در 1283 ترقی کرد. (4) ثیسلتن دایر، تا حدی به سبب خدماتی که از این راه به اقتصاد بریتانیا و اقتصاد مستعمراتی کرد، در 1261 به عضویت فرقه‌ی میکائیل مقدس و جورج مقدس و در 1271 به عضویت فرقه‌ی امپراتوری هندی مفتخر شد، و در 1278 لقب امیر فرمانده فرقه‌ی میکائیل مقدس و جورج مقدس به او اعطا شد. از 1281 تا 1285 در سمت مشاور گیاه شناختی وزیر خارجه‌ی امور مستعمرات انجام وظیفه می‌کرد.
ثیسلتن دایر وظیفه‌ی دشوار نظارت بر بررسیهای گیاه شناختی اراضی مستعمراتی بریتانیا را که با نظارت دو هوکری که قبل از او مدیر باغهای کیو بودند آغاز شده بود به ارث برد. در واقع او از 1251، هنگامی که در سمت معاون مطبوعاتی ج. د. هوکر خدمت می‌کرد و کار تهیه‌ی Flora of British India («گیاهنامه‌ی هند بریتانیا») تازه آغاز شده بود، در این بررسیها شرکت داشت. در 1252، در ارتباط با این اثر، ثیسلتن دایر گونه های هندی شش تیره از گیاهان گلدار را توصیف کرد. هنگامی که مدیر شد، او و کارکنانش بیشتر وقت و توان خود را به Flora («گیاهنامه ی») هند، که هوکر در دوران بازنشستگی به ویرایش آن ادامه داد و هفتمین و آخرین جلد آن در 1276 منتشر شد، اختصاص دادند. ثیسلتن دایر و کارکنان او، در حالی که این طرح را پشت سرگذاشتند، به دو بررسی عمده‌ی دیگر روی آوردند- گیای آفریقای جنوبی (Flora capensis)، که در 1238 شروع و در 1244 موقتاً متوقف شد، و گیای آفریقای گرمسیری (Flora of Tropical Africa)، که در 1247 آغاز شد و در 1256 به حال تعلیق درآمد. ثیسلتن دایر، که در تمامی دوره‌ی مدیریت و بازنشستگی خود گزارشهای این بررسیها را ویرایش می‌کرد، کار تنظیم «گیای افریقای جنوبی» را در 1292 به سِر دیوید پرین سپرد و «گیای افریقای گرمسیری» را در 1304 تکمیل کرد. او از 1274 تا 1285 ویرایش Icones plantarum («تصاویر گیاهان») و Index kewensis («فهرست کیویی»)، فهرست راهنمای بزرگی از اسامی و کتابنامه های تمام گیاهان شناخته شده، را از هوکر تحویل گرفت. هیجده شماره از «نشریه‌ی کیو» در زمان مدیریت او منتشر شد. وی در فاصله‌ی 1284 تا 1285 سردبیر curtis"s Batanical Mgazine («مجله‌ی گیاه شناختی کرتیس») نیز بود.
ثیسلتن دایر، به رغم سنگینی وظایفش در کیو، برای شرکت در فعالیتهای متعدد گیاه شناختی و انجمنهای علمی وقت داشت. در 1251 به عضویت «انجمن لینه» انتخاب شد، از 1253 تا 1255 و مجدداً از 1263 تا 1266 در شورای آن کار می‌کرد، و از 1264 تا 1266 معاون آنجا بود. از 1266 تا 1268 نایب رئیس «انجمن باغبانی» نیز بود. او در جلسه‌ی سال 1267 «مجمع بریتانیایی برای پیشبرد علم» ریاست قسمت D (زیست شناسی) را برعهده داشت، در حالی که در جلسه‌ی سال 1274 ریاست قسمت نوبنیاد k (گیاه شناسی)، که در پایه گذاری آن نقش عمده‌ای ایفا کرده بود، برعهده‌ی او بود. از 1265 تا 1267 در شورای «انجمن سلطنتی» و در 1275-1276 در مقام نایب رئیس انجمن خدمت می‌کرد؛ و در 1259 به عضویت آن برگزیده شده بود.
ثیسلتن دایر در 1284 از مدیریت باغهای گیاه شناسی دربار استعفا داد و بازنشسته شد و به ویتکوم در گلاسترشر رفت؛ آنجا در امور منطقه نقش فعالی برعهده گرفت و با شور و هیجان متوجه گیاه شناسی باستانی شد؛ منابع مطلوب او آثار ویرژیل، پلینی، تئوفراستوس، جالینوس، و دیوسکوریدس بودند. او نامهای یونانی گیاهان مندرج در Greek- English Lexicon («ضمیمه‌ای بر مطالعات یونانی»)، ویراسته‌ی لنرد ویبلی (1284) و A Companion to Latin Studies («ضمیمه‌ای بر مطالعات لاتینی»)، ویراسته‌ی جان ا. سندز (1289) فصلهای مربوط به گیاه شناسی را نوشت؛ سه مقاله درباره‌ی تقریباً سی نام گیاه قدیمی فوق العاده دشوار و پیچیده در Journal of philology («مجله‌ی زبان شناسی») انتشار داد؛ و با سر آرثر هولت در ویرایش کتاب دو جلدی Historia plantarum («تاریخ گیاهان»)، اثر تئوفراستوس همکاری کرد (1295).
مسئولیتهای سنگین ویرایشی و اداری ثیسلتن دایر، فرصتهای او را برای تحقیق اصیل و ابتکاری بشدت محدود ساخت. بررسی مفصّل او در مورد نخل وارگان (cycads)، که شاید بلندپروازانه ترین کار او بود، در کتاب «گیای افریقای جنوبی» به عنوان مکمل جلد پنجم گنجانده شد (1312/1933). مقالات علمی و سخنرانیهای عمومی تر او نشان می‌دهند که وی پیرو پرشور داروین بود که مکرراً بر «مطلوبیت صفات خاص» تأکید می‌کرد و مدافع اصل انتخاب طبیعی بود، آن هم در زمانی که بر قابلیت این اصل به عنوان تبیین تکامل از همه سو حمله می‌شد. (5) او، به رغم نقشی که در ایجاد مکتب فیزیولوژیک نوین گیاه شناسی بریتانیا داشت، اغلب از تحقیر فزاینده‌ی روش گیاه شناسی سیستماتیک (مربوط به رده بندی) تاریخ طبیعی قدیم اظهار تأسف می‌کرد. او بر ارزش بررسی توزیع جغرافیایی تأکید خاص می‌نهاد، و بر اساس آن، که هنوز هم برایش تکیه گاه اصلی محسوب می‌شد، کشف داروین در مورد نظریه‌ی توارث را پی گیری می‌کرد.

پی‌نوشت‌ها:

1. «زیست شناسی گیاهی در دهه‌ی هفتاد»، از و. ت. ثیسلتن، در Nat، 115 (1925)، 70.
2. The Hookers of kew, 1785-1911 («هوکرهای کیو، از 1164 تا 1290»)، از می‌الن (لندن، 1967)، 224.
3. ثیسلتن دایر، مأخذ یادشده. به صورت کلی تر درباره‌ی دوره‌ی درسی ساوث کنزینگتن و نقش ثیسلتن دایر در آن، A History of Botany in the united kingdom from the Earliest Times to the End of the 19th century («تاریخ گیاه شناسی در بریتانیا از قدیمترین دوران تا پایان سده‌ی نوزدهم»)، از ج. رنلدز گرین (لندن، 1914)، 528-537؛ «The Beginnigs of Instruction in Genearl Biology»، از س. هـ. واینز، در Nat، 115 (1925)، 714-715؛ و sixty Years of Botany in Britian (1875-1935): Imperessions of an Eye witness («شصت سال گیاه شناسی در بریتانیا [1254-1314]: اندیشه های یک شاهد عینی»)، از ف. ا. باوئر (لندن، 1938)، جاهای مختلف
4. kew Bulletin (1929)، 74.
5. مثلاً «The utility of specific characters»، از و. ت. ثیسلتن، دایر، در Nat، 54 (1896)، 293-294، 435-436، 522؛ و The Life and Lettersof George John Romanes («زندگی و نامه های جورج جان رومانیز»)، از اِثل رومانیز (لندن، 1896)، جاهای مختلف. درباره‌ی مجادله‌ی عمومی تری که در عصر حاضر بر سر [اصل] انتخاب طبیعی درگرفته است. «نقش جداسازی در تکامل: جورج ج. رومانیز و جان. ت. گیولیک»، از جان ا. لِش، در Isis.

کتابشناسی

یکم. کارهای اصلی.

هیچ فهرست کاملی از آثار ثیسلتن دایر به صورت چاپ شده موجود نیست. برای دوره‌ی منتهی به سال 1279/1900، catalogue of scientific papers انجمن سلطنتی، هفتم، 588؛ نهم، 767-768؛ دوازدهم، 728؛ و نوزدهم، 79-80، که فهرست 86 مقاله‌ای که او بتنهایی و پنج مقاله‌ی دیگر که با همکاری دیگران نوشته است در آنها ذکر شده است. تعدادی از جالب توجه ترین این مقاله ها بدین قرارند: «on Spontaneous Generation and Evolutipn»، در QJMS، 10 (1870)، 333-354؛ «The Duke of Argyll and the Neo- Darwinians»، در Nat، 41 (1890)، 247-248؛ «Acuired Characters and Congential Variation»، همان، 315-316؛ «Historical Account of kew to 1841»، در keB (1891)، 279-327؛ «Variation and Specific Stability»، در Nat، 51 (1895)، 459-461؛ و مقاله هائی که در پانویس شماره‌ی 5 به آنها استناد شده است.
برای آگاه شدن از عقاید کلی تر ثیسلتن دایر درباره‌ی آیین داروین، وضع گیاه شناسی بریتانیا، و ارزش بررسی کردن گیاه شناسی سیستماتیک (مربوط به رده بندی) و توزیع جغرافیایی، RBAS، 58 (1888)، 686-701؛ و همان، 65 (1895)، 836-850 نیز دفترچه‌ی راهنمای چهل و هشت صفحه‌ای با عنوان The Distribution of Life، نوشته‌ی الفرد راسل والیس و ثیسلتن دایر (نیویورک، 1885)؛ و «The Geographical Distribution of planst»، از ثیسلتن دایر، در کتاب Darwin and Modern Science، ویراسته‌ی البرت سیورد (کیمبریج، 1909)، 298-318. برای دسترسی به سایر آثار ثیسلتن سیورد (کیمبریج، 1909)، 298-318. برای دسترسی به سایر آثار ثیسلتن دایر، بخصوص چندین دیباچه و مقدمه، British Museum Catalogou of Printed Books، پنجاه و هشتم، 354-355.
گنجینه‌ای از مطالب دستنوشته‌ی مربوط به ثیسلتن دایر در موزه‌ی گیاهان خشک و کتابخانه‌ی «باغهای سلطنتی گیاه شناسی» کیو به امانت سپرده شده است. از جمله چیزهائی که در آن گنجینه است، می‌توان از مطالب زیر نام برد: تعدادی کتابچه‌ی خارات، دفترهای یادداشت، گزارشها، و چکیده های سخنرانیها؛ سه جلد صحافی شده‌ی حاوی نامه هائی که وی در فاصله‌ی بین 1906 و 1922 (و تقریباً همه‌ی آنها را به سر دیوید پرین) نوشته است؛ چهار جلد صحافی شده از نامه هائی که دیگران به او نوشته اند؛ و یک جلد صحافی شده از نامه ها به بانو ثیسلتن دایر در مورد یادنامه‌ای که قرار بود برای وی انتشار یابد، همراه با یادداشتهائی درباره‌ی طرح کار و فصلهای زیرین: «The Influence of Sir William Thieslton- Dyer Upno the Teaching of Botany in Britain»، از ف. ا. باوئر؛ «The Chelsea physic Garden»، از سِر ج. فارمر؛ نوشته‌ای از د. پرین درباره‌ی خدمت ثیسلتن دایر به گیاه شناسی هند؛ نوشته‌ای از هـ. و. ریدلی درباره‌ی خدمت او به صنعت لاستیک سازی هند؛ «Sir William Thieslton- Dyer"s Contribution to the Study of Fossil plants»، از ا. سیورد؛ «some Account of My Relations with the Late sir w. Thiselton- Dyer»، از هـ. واینز؛ و «Recollections sir William Thiselton- Dyer as Director of the Royal Botanic»، از و دَلیمور. هفده نامه‌ی ردّ و بدل شده میان ثیسلتن دایر و ت. هـ. هاکسلی در پرونده‌ی مربوط به هاکسلی در کالج سلطنتی لندن نگهداری می‌شوند. برای اطلاع از نسخه های انتشار یافته‌ی چند نامه از ج. رومانیز به ثیسلتن دایر، نوشته‌ی اِثِل رومانیز (پانوشت شماره‌ی 5).

دوم. خواندنیهای فرعی.

به رغم وجود مطالب دستنوشته‌ی فراوانی که ذکرشان در بالا گذشت، و به رغم ارتباط ثیسلتن دایر با موضوعهای مهمی چون معمول شدن تدریس آزمایشگاهی در گیاه شناسی انگلستان یا رابطه‌ی میان گیاه شناسی و امپریالیسم، هیچ تحقیق جامعی از او در دست نیست. برای آگاهی از سوگنامه ها، keB (1929)، 67-75؛ Nat، 123 (1929)، 212-215؛ و pRS، B 106 (1930)، بیست و سه- بیست و نه. نیز «sir William Tiselton- Dyer»، از د/ آرسی و نت ورث تامپسن، در 1930-1922، Dictionary of National Biography، 830-832؛ و مآخذی که در پانوشت شماره‌ی 3 از آنها یادشده است.
منبع مقاله :
گیلیپسی، چارلز کولستون؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه: احمد آرام... [و دیگران]، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نخست